جایگاه عرفان در اشعار امام خمینی با رویکرد جامعه شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه

2 دانشکده ادبیات دانشگاه ساوه

چکیده

بررسی اندیشه و عقاید امام خمینی در آثار عرفانی ایشان، حاکی از آن است که این فیلسوف و عارف بزرگ معاصر، به عنوان انسانی کامل و جامع، با بیان هنری و ادبی به شرح و توصیف جامعه و واقعیت های اجتماعی، همت گمارده و با رهنمودهای عرفانی، موجب آگاهی و هدایت مردمان عصر خویش شده است. ایشان با الگو قرار دادن سیره ی ائمه اطهار و با اندیشه ی بلند الهی، به عنوان یک انسان کامل و عالم ربانی، موجب تحولات عظیم و گسترده ای شد. تجلی عرفان بر اشعار امام خمینی، نمود تفکر و اندیشه ای دور اندیش و به دور از تصوف انحصاری او است. از آنجا که شعر حکایتی از دنیای پیرامون است لذا امام، ضمن تسلط کامل بر زبان عرفانی اشعار، روی معانی مانند وحدت، پرهیز از ریا و ریا کاری و عشق حقیقی که مورد نیاز جامعه ی آشفته و سر در گم بود تاکید ورزید. در مکتب عرفانی امام خمینی، قرآن به عنوان منبع اصلی سیرو سلوک و طریق الهی تلقی می شود. درک عشق الهی از نظر امام جز با فنا شدن در وجود خدا و شکستن خود خواهی ها و منیت های بشری امکان پذیر نیست. امام در چهره عرفانی حقایق اجتماعی را پذیرا بود و مانند متصوفان گذشته از مردم و جامعه گریزان نبود.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
اردبیلی، سید عبدالغنی، (1381). تقریرات فلسفه امام خمینی، تهران: موسسه تنظیم و نشر، آثار امام خمینی
ارشاد، فرهنگ، (1391). کند وکاوی در جامعه شناسی ادبیات، تهران: آگه
بابایی، رضا، (1378). شعر، عرفان امام، دو ماهنامه­ی آینه­ی پژوهش، شماره 58، سال سوم، صص 58-63.
بارت، رولان، (1368) نقد تفسیری، ترجمه ی محمد تقی غیاثی، چاپ دوم، تهران: بزرگمهر
خمینی، روح الله، (۱۳۷۱). صحیفه نور (مجموعه رهنمودهای امام خمینی (مد ظله العالی)، تهران: مرکز مدارک انقلاب اسلامی.
ــــــــــــــ، (۱۳۸۰). شرح چهل حدیث (اربع حدیث)، چاپ بیست و چهارم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ــــــــــــــ، (1395). دیوان امام، تهران: موسسه ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)
ــــــــــــــ، (1369). نقطه عطف، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
ــــــــــــــ، (1374). وعده دیدار، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
دیچز، دیوید، (1394). شیوه های نقد ادبی، مترجمان ؛ محمد تقی صدقیانی، غلام حسین یوسفی، تهران علمی
راوَدراد، اعظم، (1382). نظریه­هاىجامعه­شناسىهنروادبیات. تهران: دانشگاه تهران.
رزمجو، حسین، (1382). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
شمیسا، سیروس، (1386). سبک شناسی شعر، تهران: میترا
عادلی مقدم، محمد علی، (1385). کلیات عرفان اسلامی، تهران: جرس
عطار، فریدالدین، (1387). الهی­نامه، تصحیح شفیعی کدکنی، تهران: سخن
کلینی، محمدبن یعقوب، (1365). الکافی، ج 4، تهران: دار الکتب الاسلامیه
کوئن، بروس، (1386). مبانی جامعه­شناسی، ترجمه دکتر غلامعباس توسلی، دکتر رضا فاضل، چاپ هیجدهم، تهران: سمت.
گلدمن, لوسین، (1371). جامعه­شناسی ادبیات، ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: هوش و ابتکار.
ــــــــــــــــــ، (1382). نقد تکوینی، ترجمه: محمد غیاثی، تهران: نگاه.
گلدمن، لوسین و دیگران، (1377). درآمدىبرجامعه­شناسىادبیات:مجموعه مقاله. ترجمه­ی  محمدجعفر پوینده. تهران: نقش جهان.
مباشری، محبوبه (1389). فرهنگ اجتماعی عصر مولانا، تهران: سروش
محمدی عراقی، محمود و دیگران، (1388). درآمدی به جامعه شناسی اسلامی(۲)، مبانی جامعه شناسی، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
ممدوحی، حسن،(1389). عرفان در منظر وحی و برهان، شرح کتاب مصباح الهدایه امام خمینی (س)،  تهران: موسسه ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، موسسه ی چاپ  و نشر، عروج
منور، محمد (بن). (1377). اسرالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ دوم، تهران: آگاه.
یثربی، سیدیحیی،، (1374). عرفان نظری، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.