طراحی الگوی توسعه دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسالمی ایران با تاکید بر نقش زبان و ادبیات فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه روابط بین الملل، واحد بین المللی کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران

2 استادیار،گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز،(نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

تبیین مساله: یکی از ابزارهای مهم دیپلماسی فرهنگی زبان و ادبیات می­باشد. هدف از تحقیق حاضر طراحی الگوی توسعه دیپلماسی فرهنگی ج. ا. ایران در قبال کشورهای فارسی زبان با تاکید بر نقش زبان و ادبیات فارسی بود. روش تحقیق حاضر از نوع کیفی بود. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه صاحبنظران و کارشناسان در حوزه دیپلماسی فرهنگی و روابط بین الملل بود. روش نمونه گیری به­صورت هدفمند بود که در مجموع 16 مصاحبه انجام شد. برای تحلیل داده­ها از نظریه داده بنیاد استفاده شد. یافته­ها: در کدگذاری باز در مجموع 62 مولفه شناسایی شدند. در مرحله کدگذاری محوری، این مولفه­ها در قالب "شرایط علی" (عوامل فرهنگی-تاریخی، مولفه زبان و ادبیات فارسی، و عوامل سیاسی)، "عوامل زمینه ای" (عوامل زیرساختی، مالی، قانونی، انگیزشی، و سیاسی-فرهنگی-اجتماعی)، "عوامل مداخله گر" (عوامل بیرونی و درونی)، راهکارها (22 راهکار)، و پیامدها (7 پیامد) قرار گرفتند. در مرحله کدگذاری نظری، مدل نظری تحقیق طراحی گردید. نتیجه­گیری: در صورت اجرای صحیح دیپلماسی فرهنگی، پیامدهایی مانند توسعه نفوذ فرهنگی و سیاسی، توسعه روابط تجاری و اقتصادی، و همچنین کم اثر کردن و یا بی اثر کردن تحریم‌های بین­المللی بر علیه ج. ا. ایران قابل انتظار است. بنابراین، اهتمام در توسعه دیپلماسی فرهنگی ج. ا.ایران در قبال کشورهای فارسی زبان توصیه می­شود.

کلیدواژه‌ها


اوسطی، رضا؛ فیضی، فاضل. (1399). بررسی فرصتها و چالش‌های دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قبال جمهوری تاجیکستان طی سالهای 1377-1397. پژوهشهای سیاسی و بین المللی. 11(42). 403-418.
اخگری، محمد. (1399). مطالعۀ ظرفیت‌های رسانۀ شنیداری پادکست برای آموزش زبان فارسی در رادیوهای برون‌مرزی صداوسیما (مطالعۀ موردی: برنامه‌های آموزش زبان در رادیوهای دویچه وله و پارس تودی). فصلنامه علمی رسانه‌های دیداری و شنیداری. 14(33). 157-180.
اخگری، محمد. (1401). مطالعۀ نقش ترجمه در ژورنالیسم بینافرهنگی با مطالعۀ موردی رادیو پارس تودی برون مرزی ایران به زبان آلمانی. مطالعات زبان و ترجمه. 55(1). 1-27.
اژدری، لیلا؛ فرهنگی، علی اکبر؛ صالحی امیری، سیدرضا؛ سلطانی فر، محمد. (1396). مدل دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات فرهنگ-ارتباطات. 18(38). 67-102.
ببران، صدیقه؛ پوررشیدی، هاتف. (1391). بررسی دیپلماسی رسانه ای ایران در افغانستان پس از سقوط طالبان. مطالعات رسانه ای. 7(16). 123-134.
حاجیان، خدیجه. (1394). بررسی ظرفیتهای زبان و ادبیات فارسی در ترویج ارزشهای انقلاب اسلامی در تاجیکستان و افغانستان. مطالعات فرهنگ و ارتباطات. (16(3).
جوادی ارجمند، محمدجعفر؛ اسمعیلی، محمد. (1391). جایگاه دیپلماسی عمومی در روابط ایران و کشورهای فارسی زبان. فصلنامه سیاست. 42(3). 97-113.
جعفری، علی اکبر؛ براریان، محمد. (1398). جایگاه دیپلماسی فرهنگی ایران در آسیای مرکزی و قفقاز. مجله بین‌المللی پژوهش ملل. 4(40).
رضایی مهر، سهیلا؛ وفایی، عباسعلی؛ اسپرهم، داوود. (1399). تحلیل گفتمان قدرت نرم آموزش زبان و ادبیات فارسی در راهبرد دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. راهبرد اجتماعی-فرهنگی. 10(37). 63-92.
سازمند، بهاره؛ موسوی، میثم. (1399). تحلیل محتوای مقایسه‌ای مؤلفه‌های هویتبخش ملی در کتابهای فارسی؛ دوره ابتدایی ایران و کتابهای دری صنف ابتدایی افغانستان. فصلنامه مطالعات ملی. 21(4). 47-66.
سلیمی بنی، صادق؛ مجاور شیخان، محمد. (1392). جایگاه دیپلماسی فرهنگی در سیاست خارجی کشورها. پژوهش در تاریخ. 3(12). 173-193.
سیمبر، رضا؛ مقیمی، احمد علی. (1394). منافع ملی و ‌شاخص‌های دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. سیاست جهانی. 4(1). 7-38.
شهسواری فرد، شهره. (1396). ادبیات و زبان در دیپلماسی فرهنگی: از ضرورت تا واقعیت. مجله بین‌المللی پژوهش ملل. 3(25). 29-43.
طوفان، مسعود. (1395). جایگاه و ظرفیت سفارت‌خانه‌های مجازی در دیپلماسی نوین. فصلنامه رسانه. 27(2). 123-138.
عسگریان، عباسقلی؛ شیراوند، صارم؛ موسوی، میرهادی. (1393). نقش زبان در گفتمان دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی. 19. 163-198.
غفاری قدیر، جلال؛ بهستانی، مجید؛ خالدیان، صفرعلی. (1396). ابعاد و مؤلفه‌های دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با اسلام هراسی. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی. 7(16). 91-134.
غوری، محمد نظر. (1399). بررسی و تحلیل مشترکات فرهنگی ایران و افغانستان. ششمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران. دانشگاه تهران.
قاسم پور مقدم، حسین؛ روشن، بلقیس؛ محمدی، اکرم. (1389). بررسی ویژگی های برنامه درسی آموزش زبان ملی در کشورهای حوزه زبان فارسی. نوآوری های آموزشی, 9(36), 7-28.
 
کوهکن، علیرضا؛ رحیمی نژاد، محمدعلی؛ غلامی، سعید. (1397). دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان. پژوهشهای راهبردی انقلاب اسلامی. 1(2). 39-69.
ملکیان، محسن. (1391). روابط فرهنگی ایران و تاجیکستان. مطالعات اوراسیای مرکزی. 5(11). 95-114.
میرفخرایی، سید حسن؛ فیروزمندی بندپی، مجید. (1396). دیپلماسی فرهنگی ایران در آسیای مرکزی و قفقاز: فرصتها و چالش‌ها. مطالعات اوراسیای مرکزی، 10(2). 433-448.
هادیان، ناصر؛ واحدی، افسانه. (1388). جایگاه مفهومی دیپلماسی. فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی. 1(3).
De Martino, M. (2020). Soft Power: theoretical framework and political foundations. Przegląd Europejski, (4), 11-24.
Enaifoghe, A., & Makhutla, N. (2020). Exploring cultural diplomacy as soft power through cultural communication exports: A model of power for promoting peace and security. African Journal of Gender, Society & Development, 9(3), 83-107.
Glaser, B.G. (2008). Doing Quantitative Grounded Theory. Sociology Press, Mill Valley.
Hernandez, E.L.T. (2018). Public diplomacy, soft power and language: the case of the Korean language in Mexico City. Journal of Contemporary Eastern Asia, 17(1), 27-49.
Nye, J.S. (2004). Soft power: The means to success in world politics. New York: Public Affairs.1991. The Changing Nature of American Power. New York: Basic Books.
Nye, J.S. (2021). Soft power: the evolution of a concept. Journal of Political Power, 14(1), 196-208.
Nye, J.S. (2022). Soft power: the origins and political progress of a concept. The Journal of International Communication, 28(1), 1-7.
Ociepka, B., & Arendarska, J. (2021). Cultural diplomacy as a network and networking in international relations: The case of cultural diplomacy in Russia. SAGE Open, Doi:10.1177/21582440211054119.