مقایسه جایگاه ولی فقیه قبل و بعد از بازنگری قانون اساسی سال 1368

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان

2 دانشیار گروه حقوق، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه حقوق، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران

چکیده

ولایت فقیه از اصول مهم قانون اساسی است که با گذر زمان تغییراتی در آن رخ داده است. یکی از این تغییرات مهم در بازنگری قانون اساسی سال 1368 به وقوع پیوسته است .  هدف پژوهش حاضر مقایسه تطبیقی جایگاه ولایت فقیه قبل و بعد از بازنگری قانون اساسی است. محور عمده بررسی در واقع، تغییراتی است که در این اصل رخ داده است. سؤال پژوهش حاضر این است که دلایل تغییرات در اختیارات و جایگاه ولایت فقیه و اطلاق قید مطلقه به آن در بازنگری قانون اساسی سال 1368 چیست؟ فرضیه پژوهش بدین ترتیب بنا شده است که تمکیل شدن اختیارات ولی فقیه نظیر اختیارات معصوم (ع)، تنظیم مطلوب­تر روابط قوای سه گانه و حل معضلات نظام اسلامی که به طرق عادی قابل حل نیستند، از جمله دلایل تغییر اصل ولایت فقیه به ولایت مطلقه فقیه است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که ولایت مطلقه فقیه در عین تقید به قانون اساسی که منبعث از شرع است، نیازمند اختیاراتی است که بتواند معضلات نظام اسلامی را که همواره می‌توانند تهدیدآفرین باشند، حل نماید. در پژوهش حاضر از روش توصیفی-تحلیلی و مراجعه به مشروح مذاکرات مجلس خبرگان قانون اساسی استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


بهنیافر، احمدرضا (1387)، مفهوم ولایت مطلقه فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، دوره 4، شماره 12، صص  75-45.
جوادی آملی عبدالله (1368). ولایت فقیه (رهبری در اسلام). قم: رجاء.
جوادی آملی، عبدالله (1378). ولایت فقیه. ولایت فقاهت و عدالت. قم: نشر اسراء.
خامنه‌ای، سید علی (1378)، سخنرانی. روزنامه ی جمهوری اسلامی. ص15.
خسروپناه، عبدالحسین (1383). گفتمان مصلحت. تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
عطریان، فرامرز (1391). حاکمیت قانون و احکام حکومتی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه حکومت اسلامی شماره 63.
محقق داماد، سید مصطفی، (1378)، قرائت­های مختلف از ولایت فقیه، چاپ اول، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1388)، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مصباح یزدی، محمدتقی (1394)، حکیمانه­ترین حکومت؛ کاوشی در نظریه ولایت فقیه، تحقیق و نگارش: قاسم شبان نیا، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
موسوی خمینی (1361)، صحیفه نور. تهران. مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
موسوی خمینی، روح الله (1373)، ولایت فقیه. چاپ اول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
موسوی خمینی، روح الله (1378)، صحیفه نور. تهران: موسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
موسوی خمینی، روح­الله (بی­تا)، صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی). ج8 و20. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
مؤمن، محمد، (1378)، ولایت، وکالت، نظارت، "مجله اندیشه حکومت"، شماره3.
نوبهار، رحیم (1387)، «ولایت مطلقه فقیه، فراقانونی یا در ‌چارچوب قانون» مجموعه مقالات گنگره امام خمینی و اندیشه حکومت اسلامی.
هاشمی سید محمد (1385)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات میزان.
اسناد
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر دوران.
صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی (1380). تهران: انتشارات مجلس شورای اسلامی.