جایگاه امنیت مالی شهروندان در نظام فقهی و حقوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.

2 استادیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، چالوس، ایران (نویسنده مسئول).

3 استادیار مدعو، گروه حقوق عمومی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران. استادیار گروه حقوق دانشگاه غیرانتفاعی شمال آمل

چکیده

امنیت مالی یکی از مهم‌ترین مولفه‌های حقوق شهروندی است که تأمین آن از سوی دولت یا حاکم اسلامی ضروری بوده و با مراجعه به شریعت اسلامی، قران، آیات و روایات توجه به این مسئله را به وضوح می‌توان مشاهده نمود. از این رو مقاله حاضر درصدد «بررسی جایگاه امنیت مالی شهروندان در نظام فقهی و حقوقی» است؛ سؤال اصلی تحقیق این است که، جایگاه امنیت مالی در نظام فقهی و حقوقی اسلام و ایران چگونه است؟ چگونه است و به چه شیوه‌ای بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران تأثیر می‌گذارد؟ فرضیه مقاله این است که، مهم‌ترین وظیفه ﺣﺎﻛﻢ در شریعت اسلام تأمین امنیت مالی شهروندان از طریق اتخاذ تدابیری از جمله تعیین ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎی ﻛﻠﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺮای ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدی ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﭘﺎﻓﺸﺎری ﺑﺮ اﺟﺮای آن از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺎزوﻛﺎرﻫﺎی ﻗﺎﻧﻮنی ﺑﺮای ﻋﺪم ورود ﻟﻄﻤﻪ و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﺎلی می‌باشد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که فقه شیعه ظرفیت بسیار بالایی برای تهیه یک چارچوب حقوقی منسجم برای تضمین امنیت اقتصادی و مالی جامعه را دارد و اساساً نظام اقتصادی جمهوری اسلامی نیز به پشتوانۀ همین نظام حقوقی توانسته است قوانین امنیت مالی و اقتصادی و شرایط ثروت‌آفرینی را فراهم کند. روش تحقیق در این مقاله کیفی از نهوع توصیفی-تحلیلی است و داده ها به شیوه کتابخانه ای جمع آوری شده است.

کلیدواژه‌ها


قران کریم
ابستام، بو معزه (2020) مقصد الأمن فی الشریعة الإسلامیة وأثر الإرهاب علیه، مجله المعیار، مجلد 24، عدد 51.
إسماعیل محمد مشعل، فاطمه. (بی تا). حقوق السائح فی الإسلام بحث مقدم إلی مؤتمر القانون والسیاحة کلیة الحقوق جامعة طنطا، کلیة الدراسات الإسلامیة و العربیة لللبنات بالمنصورة – جامعة الأزهر.
آشتیانی، محمد حسن، (بیتا) القواعد الفقیه (بحر الفواید)، جلد دوم.
افتخاری، اصغر، (1385) کالبدشکافی تهدید، تهران: دانشگاه امام حسین.
آل عبود، عبدهللا سعید (2011) قیم المواطنة لدى الشباب واسهامها فی تعزیز األمن الوقائی. رسالة دکتوراه منشورة. جامعة نایف العربیة للعلوم األمنیة: الریاض.
أنیس، و آخرون (1415 هـ). المعجم الوسیط،، ط 4، مکتبة الشروق الدولیة: مجمع اللغة العربیة.
بشیریه، حسین، (1382) آموزش دانش سیاسی، نشرنگاه معاصر چاپ سوم ویرایش 
جوادی آملی، عبدالله. (1385). حق و تکلیف در اسلام، قم: اسراء.
الحسان، محمد إبراهیم. (1416) المواطنة وتطبیقها فی المملکة العربیة السعودیة. دار الشبل للنشر والتوزیع: الریاض.
داوری، محسن. (1389). مفهوم حقوق بشر در تعالیم اسلامی، مجله پژوهشنامه حقوق اسلامی، مقاله 3، دوره 11، شماره 31.
دزفولی، مرتضی، (1369) کتاب المکاسب المحرمه و البیع و الخیارات، جلد 1، منشورات دار الذخایر، قم.
الشوکانی؛ محمد بن علی بن محمد بن عبدالله. (2010). نیل الأوطار من أسرار منتقى الأخبار (ت: حلاق)، الناشر: دار ابن الجوزی، سنة النشر: 1427، عدد المجلدات: 16، رقم الطبعة: 1.
صحیح اللبخاری، کتاب الجزیه، باب امان النساء و جوارهن (4/100) رقم 3171 صحیح مسلم کتاب صلاه
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1396) مکاسب محرمه (جلد یکم)، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)
طباطبایی، علامه سید محمد حسین، (1374) تفسیر المیزان، جلد 7، ترجمۀ سید محمد باقر موسوی همدانی، دفترانتشارات اسلامی
عبدالله خانی، علی، (1385) عدالت و امنیت، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 33
عبداللهی، عبدالکریم (1388)،قواعدی از فقه، قم، بوستان کتاب
عمید زنجانی، عباسعلی (1391)، قواعد کلی عقود کتاب البیع و المتاجر، تهران، خرسندی
 احمدی میانجی، (1382) مالکیت خصوصی در اسلام، جلد 1، تهران، نشر دادگستر.
غیث، محمد عاطف. (1995) قاموس عالم االجتماع، دار المعرفة: اإلسکندریة.
فرید تنکابنی، مرتضی، (1374) نهج­الفصاحه، تهران، نشر فرهنگ اسلامی
فیرحی، داود (1391)، فقه و سیاست در ایران معاصر: فقه سیاسی و فقه مشروطه، تهران، نشر نی
فیرحی، داود (1394)، آستانۀ تجدد، تهران، نشرنی
کاتوزیان، همایون (1380)، تضاد دولت و ملت، ترجمۀ طیب، تهران، نشر نی
کاتوزیان، همایون (1386)، ایران جامعه کوتاه مدت و سه مقاله دیگر، ترجمۀ کوثری، تهران، نشر نی
الکواری، علی خلیفة. (2001) مفهوم المواطنة فی الدول القومیة، مجلة المستقبل العربیة، العدد 7، البحرین.
کسنوی، شادی، (1396) بررسی قاعده فقهی «حرمت اکل مال به باطل» از دریچه حقوق و اقتصاد، فقه و اصول، سال ۴۹، شماره ۴، شماره پیاپی ۱۱۱، صص 111-134
لک زایی, نجف (1390). فقه و امنیت. فقه, 18(70), 45-86
مجلسی، علامه، (1315) بحارالانوار، ج 78، حکمت، دارالکتب الاسلامیه.
محمد بن مکرم بن منظور (1997) لسان العرب، مادة أ، بیروت، دار صادر للنشر
محقق داماد، مصطفی (1384 )، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی
محقق داماد، مصطفی(1381)، قواعد فقه (بخش مدنی)، تهران، سازمان سمت
مکارم شیرازی، ناصر، (1389) تفسیر نمونه، ج 10، انتشارات دارالکتب اسلامیه
منتظری، حسینعلی (1367)، مبانی فقهی حکومت اسلامی(جلد 7)، ترجمۀ صلواتی، قم، کیهان
منتظری، حسینعلی (1368)، مبانی فقهی حکومت اسلامی(جلد 8)، ترجمۀ صلواتی، قم، کیهان
نجفی، محمد حسن، (1404) جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۴، جلد 22
نهج­الابلاغه، (1381) ترجمه محمد دشتی، قم، انتشارات حضور، خطبه دوم، بند 3 تا 10.
Cherneva Boyka Ivaylova(2017), Legal Security as a Principle in Lawmaking, Globalization, the State and the Individual, No 2(14)/2017,pp: 23-29, file:///C:/Users/asus/Desktop
Human Security Handbook, (2017), United Nations Trust Fund for Human Security p. 7. Available at: https://www.un.org/humansecurity/wp-content/uploads/2017/10/h2.pdf., pp: 7.
Rhonda Powell)2012), THE CONCEPT OF SECURITY, See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/263662107,pp:1-20
Marray, Williamson and Mac Gregory Knox and Alvin Bernstein (1994) the mocking of strategy. Cambridge: Cambridge university press. 1994. Chaps.1-3-7.