چالش‌های الگوی اقتصاد مقاومتی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای از منظر گفتمان انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران، نویسنده مسؤول

3 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر این سؤال مطرح است که مهم‌ترین چالش عدم تحقق الگوی اقتصاد مقاومتی موردنظر رهبر معظم انقلاب اسلامی از منظر گفتمان انقلاب اسلامی شامل چه مواردی است؟ پاسخی که می­توان ارائه کرد این است که ربا و اقتصاد ربوی به دلیل مسلط نمودن الگوی اقتصادی غیرمولد و ترویج سودجویی، باعث از بین رفتن مبانی اقتصاد مقاومتی( از جمله درون­زایی، تولید محوری و اصل مردمی بودن) می­شوند که در تضاد با گفتمان انقلاب اسلامی قرار می­گیرند. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که راه دستیابی به الگوی اقتصاد مقاومتی، کاربست نفی و حرمت ربا در عرصه بانکداری، اصلاح نظام مالی حاکم بر اقتصاد کشور بر مبنای نفی ربا و مقابله با هر نوع رباخواری هم در بخش دولتی و هم در بخش خصوصی هستیم که در بیانات رهبری معظم انقلاب نیز تصریح شده است. برای دستیابی به این اهداف، نیازمند تلاش و کوشش جهادی و تکیه بر توانایی­های داخلی، کارآفرینی و اشتغال مولد هستیم. روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی است که آراء و بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در ارتباط با نفی و حرمت ربا مورد استناد قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
اختر شهر، شهروز، حبیبی، حسن (1391)، رابطه سبک زندگی و اقتصاد مقاومتی، تهران، همایش ملی بررسی و تبیین اقتصاد مقاومتی.  
آهنگران، محمد رسول (1396)، بازپژوهی حیله­های مشروع فرار از ربا با رویکرد فقه مقارن، پژوهشنامه مطالعات تطبیقی مذاهب فقهی، سال اول، شماره دوم.
رنجبر اردکانی، صمد (1396)، موانع تحقق اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 39، صص 160-141.
سیفلو، سجاد (1395)، طراحی الگوی بانکداری مقاومتی؛ مطالعه موردی بانک نیازهای اساسی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال شانزدهم، شماره 64، زمستان 95، صص 86-55.
طباطبایی، سید محمدحسین (1363)، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم.
عمید زنجانی، عباسعلی (1387). کلیات حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات مجد.
غلامعلی، علی، توتونچیان، مهری، خوشحال، جلیل (1400)، نقش و جایگاه آموزش همگانی در پیاده­سازی اقتصاد مقاومتی با تأکید بر بیانات آیت­الله خامنه­ای، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال پانزدهم، شماره 55، صص 22-3.
فاضل لنکرانی، محمد (1386)، احکام پزشکی و بیماران، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار علیه­السلام،.
قلیچ، وهاب (1397)، شناسایی چارچوب عملیات بانک عدالت محور با استفاده از رویکرد اسلامی، فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره بیست و سوم، صص 64-45.
محمودی گلپایگانی، محمد (1384)، نقد و بررسی ربای تولیدی، فصلنامه پژوهش­های دینی، سال اول، شماره سوم، صص 141-117. 
مصباحی مقدم، غلامرضا (1397)، چالش های بانکداری بدون ربا در ایران (راهکارهای برون رفت)، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال هجدهم، شماره 69، صص 146-117.
مطهری، مرتضی (1364)، مسئله ربا، بانک وبیمه، ج1، تهران: انتشارات صدرا.
مظاهری، مصطفی (1397)، نقش و مدیریت حکومت محلی در تداوم و پویایی تمدن نوین اسلامی، مجموعه مقالات سومین همایش تمدن نوین اسلامی، چاپ اول، تهران: نشر دانشگاه شاهد.
مکارم شیرازی، ناصر (1380)، ربا و بانکداری اسلامی، تهیه و تنظیم علیان نژادی، ابوالقاسم، چاپ اول، قم، نشر مدرسه امام علی (ع).
موسوی خمینی، روح الله (1378)، صحیفه نور، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
موسوی خمینی، روح الله (1388)، شرح حدیث جنود عقل و جهل امام خمینی (ره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
موسویان عباس (1393)، مقدمه­ای بر بانکداری بدون ربا در ایران، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش واندیشه معاصر.
موسویان، عباس (1380)، ثمرات فقهی–اقتصادی دفعی یا تدریجی بودن تحریم ربا در قرآن، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال اول، شماره اول.
میرمعزی، سیدحسین (1391). اقتصاد مقاومتی و ملزومات آن از دیدگاه مقام معظم رهبری، اقتصاد اسلامی، شماره 47، 70- 50.
نوری کرمانی، محمد امیر (1381)، موضوع­شناسی ربا و جایگاه آن در اقتصاد معاصر، قم: نشر بوستان کتاب قم.
یوسفی، احمد علی (1384)، عدالت اقتصادی در اسلام با اشاره موردی به نظام سرمایه داری لیبرال، کتاب نقد، شماره 37.
منابع عربی
حر عاملی، محمدبن حسن (1387)، وسائل­الشیعه، جلد ششم، قم: مؤسسه فرهنگی تبیان.
حلی جعفربن حسن(محقق حلی) (1415)، شرایع الاسلام، قم، مؤسسه معارف اسلامی.
طریحی، (1365)، مجمع البحرین، تهران: نشر مکتبه المرتضویه.
موسوی خمینی، روح الله (1416)، تحریرالوسیله، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
سایت­ها:
بیانات امام خمینی، 21/1/1343؛ نمایه شده در سایت به آدرس: http://www.imam-khomeini.ir/fa/n138364.
بیانات رهبری در اجلاس جهانی بیداری اسلامی، 9/2/1392، نمایه شده در سایت: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=22403
بیانات مقام معظم رهبری در حرم مطهر رضوی، مورخ: 01/01/1393، قابل دسترسی در پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری به نشانی: www.leader.ir.
بیانات رهبری در دیدار با اساتید و دانشجویان دانشگاه های شیراز، 14-2/ 1387؛ به نشانی لینک زیر: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3431.
بیانات رهبری در جمع مردم اسفراین، 22/ 7/1391؛ به نشانی لینک زیر: https://farsi-khamenei-ir.translate.goog/speech-content?id=21208&_x_tr_sl=fa&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en&_x_tr_pto=op,sc
بیانات رهبری در اجتماع زائران حرم مطهر رضوی، 1/1/ 1398؛ به نشانی لینک زیر: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=42061.
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اساتید و نخبگان دانشگاه صنعتی شریف، مورخ 13/10/1395؛ قابل بازنمایی در سایت: www.Leader.ir
بیانات مقام معظم رهبری دیدار با مسؤولان نظام، مورخ: 02/04/1394؛ قابل بازنمایی در سایت: www.Leader.ir
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مسؤولان نظام در ماه مبارک رمضان، مورخ: 25/3/1395، قابل بازنمایی در سایت: www.Leader.ir
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان، مورخ: 16/05/1391، قابل دسترسی در پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری به نشانی: www.leader.ir.
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با کارآفرینان، مورخ: 16/06/1389، قابل دسترسی در پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری به نشانی: www.leader.ir.