تاثیر تحریم‌های آمریکا بر جهت گیری دیپلماسی اقتصادی ایران به سمت شرق در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی(مطالعه موردی روسیه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روابط بین الملل،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان،ایران (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد اصفهان،(خوراسگان)، اصفهان ، ایران

چکیده

این مقاله به تاثیر تحریم‌های امریکا بر دیپلماسی اقتصادی ایران در قبال روسیه، به عنوان یکی از بازیگران اصلی صحنه سیاست بین‌الملی خواهد پرداخت. سؤال اصلی مقاله این است که  با توجه سیاست‌های تحریمی آمریکا طی سال های 2012 تا 2020 دیپلماسی اقتصادی ایران و روسیه دارای چه الگویی بوده است؟ براین اساس فرضیه مقاله این است که رویکرد تحریمی غرب و بخصوص آمریکا در قبال ایران باعث گسترش روابط اقتصادی ایران با روسیه شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که سیاست‌های مبتنی بر تحریم و فشار غرب موجب شده تا سیاست خارجی ج. ا. ایران از ابتدای انقلاب مبتنی بر نگاه به شرق در ابعاد مختلف طراحی شود. این امر در دولت روحانی نیز کمابیش ادامه پیدا کرده است. بررسی داده‌ها نشان می دهد که این سیاست در بعد اقتصادی بیش از آنکه دارای موازنه باشد مبتنی بر وابستگی ایران به واردات اقتصادی، از روسیه  بوده است از نظر ژئواکونومیکی دو کشور طرح های موازنه بخشی بویژه در حوزه انرژی و در دریای خزر و اورآسیا در مقابل سیاست‌های غرب به اجرا رسانده‌اند. این مقاله، با تکیه بر روش توصیفی_ تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای و با استفاده از چارچوب مفهومی دیپلماسی اقتصادی در پی پاسخ به سوال اصلی بوده است.

کلیدواژه‌ها


اخوان کاظمی،مسعود، زارع، سارا، صابر قیاسی(1398)، «تاثیر تحریم‌های ایالات متحده آمریکا بر رئابط اقتصادی دوجانبه ایران و روسیه»،پژوهش های روابط بین الملل، دوره 9، شماره 3،شماره پیاپی.
- باین، نیکلاس، وولکاک، استفان(1388). دیپلماسی اقتصادی نوین: تصمیم‌ گیری و مذاکره‌ در روابط اقتصا‌دی بین‌ المللی‌. ترجمه محمد حسن شیخ الاسلامی. تهران. انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
- پلینو، جک سی و  روی آلتون (1379)، فرهنگ روابط بین الملل، ترجمه و تحقیق حسن پستا، تهران، چاپ دوم، انتشارات فرهنگ معاصر.
دیوسالار، مجید(1387) «رویکرد نگاه به شرق در روابط خارجی ایرانریا»، هفته نامه پگاه حوزه، شماره 237.
- کریمی پور، داود(1400). راهبرد دیپلماسی اقتصادی رژیم صهیونیستی در منطقه خلیج فارس.فصلنامه مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل. دوره چهارم. شماره دوم.صص 551-579.
حاجیلو،محمدحسین(1396)«شکنندگی همکاری در فضای هژمونیک و نگاه به شرق در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 38، صفحه 88-69.
-دیوسالار، مجید. نگاه به شرق در روابط خارجی ایران. هفته نامه پگاه حوزه، شماره 237،1387.
-سقفی عامری، ناصر(1387). در جستجوی افق های جدید در سیاست خارجی ایران: سیاست نگاه به شرق.معاونت پژوهشهای سیات خارجی،شماره5.
-کولایی،الهه،کاویانی،پیمان(1400)، «تاثیر عوامل بین المللی بر روابط اقتصادایران و روسیه»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره دهم، شماره سوم، پیاپی 37، 84-63.
محبی  هره دشت،بهنام، کاظمی، سید چاوش، جهانگیرنیا، حسین، غلامی جمکرانی، رضا(1400) «مقابله با تحریم‌های مالی و اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران با ابزار هشدار به موقع درماندگی بانک ها»، رهیافت انقلاب اسلامی، سال پانزدهم، شماره 57، صفحه 164-143.
-Haidar, J. I. (2017). Sanctions and export deflection: evidence from Iran. Economic Policy, 32(90), 319-355.
-Jacobson, M. (2008). Sanctions against Iran: A promising struggle. Washington Quarterly, 31(3), 69-88
-Khabbazan, M. M., & Farzanegan, M. R. (2016). Household welfare in Iran under banking sanctions: from open economy toward autarchy. In Economic Welfare and Inequality in Iran (pp. 213-232): Springer.
-Lowe, V. (1997). US Extraterritorial Jurisdiction: The Helms-Burton and D'Amato Acts. International & Comparative Law Quarterly, 46(2), 378-390.
-Pereira de Sousa, Jaime(2019).Economic Diplomacy:A Critical Analysis.Instituto Universitario de Lisbon.
-Van Bergeijk, Peter A.G. and Others(2011).Economic Diplomacy: Economic and Political Perspective, Leiden,Martinus Nijhoff Publishers.
-Chatterjee,Charles(2020),Economic Diplomacy and Foreign Policy-Making, London,Univesity Of London.
-Okano-Heijmans, Maaile (2013),Economic Diplomacy: Japan and the Balance Of National Interests,Leiden and Boston, Martinus Nijhoff Publishers.
-Khajehpour,Bijan(2019).Impact Of Sanctions On The Iranian Economy.In : One Year After the Re-impsition Of Sanctions,Edit : Achim Vogt and David jalilvand.Peace and Security.Friedrich-Ebert- Stiftung.
-Tarock,Adam(1997). Iran and Russia In  Strategic alliance.Third World Quarterly.Vol.18,No.2
.-Saner,Raymond and Lichia Yiu(2001).International Economic Diplomacy: Mutations in Post-Modern Times.Netherland. Netherlands institute Of International Relations Clingendael
Rawi ABDELAL, Aurélie BROS (2020),” Sanctions and the End of Trans-Atlanticism. Iran, Russia, and the Unintended Division of the West’,  Notes de l'Ifri ,2020. Available in: https://www.ifri.org/en/publications/notes-de-lifri/sanctions-and-end-trans-atlanticism-iran-russia-and-unintended-division
منابع اینترنتی
- ون برژک، پتر(1394). کاوشی نو در دیپلماسی اقتصادی. ترجمه علی عرب صالحی نصر آبادی. مجله اقتصادی. شماره 3 و 4، صص 63-88. در دسترس است در :
https://ejip.ir/article-1-756-fa.pdf
گزارش بازار فولاد در سال 1400:
https://www.irsteel.com/fa/news/60757
- جهانبخش، محمد تقی و حق پناه، جعفر(1394)، روابط سیاسی- اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در سایه تحریم‌های غربی درباره ی مناقشه اوکراین، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره بیست و دوم، صص 181-210. در دسترس است در :
http://pir.iaush.ac.ir/article_556120.html
- تحریم‌های آمریکا؛ خروج شرکت نفتی دولتی روسیه از ایران(1397)،عصر جهان، در دسترس است در :
http://asrjahan.ir/print/news/255204
- شرکت نفتی" روس نفت" روسیه از ایران می‌رود(1397)، دیپلماسی ایرانی، در دسترس است در :
http://irdiplomacy.ir/fa/news/1980630/
- چریف، یوسف(1400)، بزرگترین شریک روسیه در منطقه، ایران پارسی است، دیپلماسی ایرانی ، در دسترس است در :
http://irdiplomacy.ir/fa/news/2004078/
- بالازاده، زهره و فهیمه غیبی(1390)، مقایسه تحلیلی روابط ایران و روسیه در دوران آقایان خاتمی و احمدی نژاد،مطالعات روابط بین الملل (پژوهشنامه روابط بین الملل)، دوره 4، شماره 15، صص 35-62، در دسترس است در :
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=220118
- نکات مهم صادرات به روسیه چیست(1398)، الوبیزنس، در دسترس است در :
https://alobiz.com/blog/Export-to-Russia
 
 
- Taldybayeva, Dinara (2018). Current State Of Iran-Russia Economic Relations, Weekly analysis, Eurasian Research Institute, Kazakhstan.No.154. Availiable at:
 https://www.eurasian-research.org/publication/current-state-of-iran-russia-economic-relations/
 
-Hatzman,Henneth(2019).Iran sanctions.Congressional Reserch Service. Available at:
 www.Crs.gow.
-Jouny,Bassam(2017).Economic Diplomacy. The Economist. Available at : http://www.industry.gov.lb/getattachment/PublicationsAndStudies/Economic-diplomacy-en.pdf?lang=en-US
 Laub, Z. (2015). lnternational Sanctions on lran. https://www.cfr.org/backgrounder/international-sanctions-iran
 
-TALDYBAYEVA, Dinara, “Current State of Iran-Russia Economic Relations”, Eurasian Research Institute, Kazakhstan, No. 154, 2018, available at https://eurasian-research.org/wp-content/uploads/2020/08/Weekly-e-bulletin-06.03.2018-12.03.2018-No-154.pdf
-SIPRI, “UN arms embargo on Iran”, n.d., Last updated Apr. 7, 2021, Available at https://www.sipri.org/databases/embargoes/un_arms_embargoes/iran. [Accessed 9 December 2021]. 
-PIEDRAS, Beatriz, “Geostrategia energética de Rusia en Europa”. Instituto Español de Estudios Estratégicos, 101, 2017, available at https://www.ieee.es/Galerias/fichero/docs_opinion/2017/DIEEEO101-2017_Rusia_BeatrizPiedras.pdf. [Accessed 4 January 2022]. 
-EIA, “Iran, Executive summary”, n.d..,last updated July 20, 2021, available at https://www.eia.gov/international/analysis/country/IRN. [Accessed 4 January 2022]. 
-SZALAY, Jessie, “Caspian Sea: Largest Inland Body of Water”, Live Science, 2017, available at https://www.livescience.com/57999-caspian-sea-facts.html. [Accessed 7 January 2022].  -