بررسی تطبیقی مفهوم آزادی در اندیشه امام خمینی و آیزایا برلین با تاکید بر اصاله البرائه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان

2 استادیار گروه فقه و حقوق، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه آموزشی رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

موضوع این مقاله مقایسۀ مفهوم آزادی در اندیشه امام خمینی (با تاکید بر اصاله البرائه) و آیزایا برلین است. بنابراین، پرسش اصلی این مقاله درباب مقایسۀ دیدگاه‌های امام خمینی و آیزایا برلین می باشد. فرضیه تحقیق بر آن بوده که این دو دیدگاه با توجه به اهتمامی که به این مفهوم داشته‌اند قابل همسنجی و مقایسه و ارزیابی‌اند. آزادی از جهاتی همبسته با ذات بشری است، لذا نه تنها رویای دیرپایِ او، بلکه یکی از عمده ترین دغدغه‌های فکریش بوده است که در طی تاریخ اندیشه همواره مورد توجه متفکرین مختلف واقع می شده و گاه مقایسۀ مبانی و رویکرد فکری-فلسفی این اندیشمندان مختلف توانسته ابعاد جالب توجهی از التفات به این مفهوم را بگشاید. از همین رو، مقاله برای اهتمام به این موضوع آرای امام خمینی را با تمرکزی بر اصاله البرائه با دیدگاه‌های برلین مقایسه کرده است. تحقیق به این نتیجه رسیده است که از یک سو اصاله البرائه در گفتمان فقهی با آزادی منفی در گفتمان لیبرالیستی برلین همسانی‌ها و همپوشانی‌های قابل توجهی دارد، و از سویی دیگر، با توجه به بنیادهای انسان‌شناختی تفکر اسلامی و ظرایفی از اندیشه امام به نظر می رسد که آزادی در اصاله البرائه نه تنها مبسوط ‌‌تر طرح شده بلکه به سعادت انسانی نزدیک‌تر است. داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای و اسنادی جمع آوری شده و رویکرد تحقیق تطبیقی است.

کلیدواژه‌ها


آرنت، هانا (1398)، میان گذشته و آینده، ترجمۀ سعید مقدم، تهران، نشر اختران
آصفی، محمدمهدی (1385)، مبانی نظری حکومت اسلامی (بررسی فقهی تطبیقی)، تهران، انتشارات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
برلین، آیزایا (1380)، چهار مقاله دربارۀ آزادی، ترجمۀ محمد‌علی موحد، تهران، انتشارات خورارزمی
برلین، آیزایا (1392)، آزادی و خیانت به آزادی، ترجمۀ عزت‌الله فولادوند، تهران، نشر ماهی
جعفرزاده، سیامک، علی‌عسگری، ابراهیم، ابوصالح، سید حسن، ضرابیان، نجمه. (1397)، جایگاه آزادی اندیشه در مکتب اصول فقه امام خمینی به عنوان مبنای آزادی سیاسی. سیاست متعالیه، 6(20)، 43-62. doi: 10.22034/sm.2018.30968
خمینی، روح الله (1379)، صحیفه امام، جلد 3، ، تهران، انتشارات مرکز حفظ و نشر آثار امام خمینی
خمینی، روح الله (1380)، صحیفه امام، جلد 7، ، تهران، انتشارات مرکز حفظ و نشر آثار امام خمینی
خمینی، روح الله (1383)، صحیفه امام، جلد 10، ، تهران، انتشارات مرکز حفظ و نشر آثار امام خمینی
خمینی، روح الله (1384)، صحیفه امام، جلد 1، تهران، انتشارات مرکز حفظ و نشر آثار امام خمینی
خمینی، روح الله (1386)، صحیفه امام، جلد 4، تهران، انتشارات مرکز حفظ و نشر آثار امام خمینی
خمینی، روح الله (1387)، صحیفه امام، جلد 6، تهران، انتشارات مرکز حفظ و نشر آثار امام خمینی
خمینی، روح الله (1390)، صحیفه امام، جلد 21، تهران، انتشارات مرکز حفظ و نشر آثار امام خمینی
فاضلی، محسن، مشکات، محمد. (1395). بررسی مفهوم آزادی از نگاه آیزایا برلین. پژوهش های علوم انسانی نقش جهان (توقف انتشار)، 10(3)، 1-38.
فیرحی، داود (1391)، فقه و سیاست در ایران معاصر (جلد یکم)، تهران، نشر نی
گری، تیم (1387)، آزادی، ترجمۀ محمود سیفی پرگو، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
مطهری، مرتضی (1384)، مجموعه آثار جلد 6، تهران، انتشارات صدرا
نولته، ارنست (1398)، قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت، ترجمۀ مهدی تدینی، تهران، نشر ققنوس
هاردی، هنری (1398)، آیزایا برلین می‌پرسید: چطور می‌توان بر جزم‌‌اندیشی غلبه کرد؟، ترجمۀ سارا زمانی، وبسایت ترجمان
هگل، گئورگ ویلهم فردریش (1392)، دانشنامۀ علوم فلسفی (جلدیکم:منطقِ صغیر)، ترجمۀ حسن مرتضوی، تهران، انتشارات لاهیتا
Waldron, Jeremy ‏(2002), God, Locke, and equality : Christian foundations of John Locke's political thought