الگوی مطلوب سیاستگذاری مدارا در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 گروه علوم سیاسی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

نظریه تساهل از جمله دستاوردهای نظری مغرب‌زمین به شمار می‌رود که بیش از یک دهه است وارد گفتمان سیاسی و فلسفی کشورهای جهان سومی شده است. ریشه‌های این نظریه در جهان معاصر را باید در دوران موسوم به نوزایی و سده‌های پس از آن جست. مسئله تساهل و مدارا از مباحثی است که در قلمرو ادبیات سیاسی مطرح است و امروزه در روند تکامل سیاسی دولت‌ها ضرورت پیدا می‌کند و هر دولتی ناگزیر از تساهل و مدارا و حدود و میزان آن مواجه می‌شود. در این پژوهش پس از بیان معنا و مفهوم تساهل در اندیشه‌ سیاسی اسلام، به طرح مسئله پرداخته شده و سپس اصول متعارف نظریه در قالب و اصول و پشتوانه نظری تساهل در اندیشه سیاسی اسلامی مطرح شده است. در ادامه با جستجوی تساهل در اندیشه سیاسی اسلام و بررسی مواردی از تساهل در قلمرو جامعه اسلامی، نظریه تساهل و شواهد آن ارائه شده است. این نوشتار در تلاش برای برداشتن گام‌های مقدماتی در جهت ارائه یک نظریه در زمینه نقش تساهل و مدارا در طراحی الگوی مطلوب سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران است. 

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
ابن ابی الحدید(1404)، شرح نهج البلاغه، قم، مکتبه المرعشی
احمدی، حسین علی (1388)، قاعده فقهی نفی سلطه کافر بر مسلمان، مجله درس‌هایی از مکتب اسلام،ش6
اسلامی، محمد تقی(1381)، تساهل و تسامح در اسلام، قم، مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه قم.
اسماعیلی ، اسماعیل(1379)، قلمرو تساهل و تسامح درنظر شهید مطهری،  نشریه حوزه، ، ش ۹۷ 
افتخاری، اصفر(1389)،مدارا و قاطعیت رسول اکرم (ص) در قرآن کریم، رشت، کتاب مبین.
آقاجانی قناد، محمد رضا(1380)،تساهل و تسامح از دیدگاه امام علی (ع)، قم، پژوهش‌های اسلامی
ایزدهی، سید سجاد(1390)،مصلحت در فقه سیاسی شیعه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه .
بجنوردی، محمد حسن(1419)، قواعد فقیهه، التحقیق مهدی مهریزی و محمد حسین درایی، قم، نشر الهادی
برزگر،ابراهیم(1389)، ساختار نهم اندیشه سیاسی اسلام، دانش سیاسی، سال ششم، ش2.
بشیریه، حسین،(1374)، دولت عقل؛ده گفتار در فلسفه و جامعه شناسی سیاسی، تهران، علوم نوین.
تسامح آری یا نه؟ (1377)، مؤسسه فرهنگی اندیشه معاصر، قم نشر خرم.
تهرانی علی، (1354)، تقیّه در اسلام، مشهد، چاپ فیروزیان.
توکلی، اسداله(1384)، مصلحت در فقه شیعه و سنی، مؤسسه امام خمینی قم.
جرداق، جرج(1395)، امام علی (ع) صدای عدالت انسانی، ترجمه، سید هادی خسروشاهی قم، بوستان کتاب
حمیدزاده گیوی، اکبر،(1389)،مدارا و رحمت در اسلام و سیره نبوی،حسام پورنگ .
خاتمی، احمد(1385)، سیری در رفتار مردمی پیامبر(ص) در قرآن ، نشریه پاسدار اسلام ، 1385، ش 296
دانایی فرد، حسن(1388)؛ تحلیلی بر موانع تولید دانش در حوزه علوم انسانی، فصلنامه سیاست علم و فناوری، س2، ش1
رضائیان ریزی، وحید،(1381)، فریاد مدارا، تساهل یا عدم تساهل از دیدگاه اسلام، قم، نصایح
روزبه،محمد،(1382)، مدارا، تهران، نشر آثار امام عروج .
ژولی سادا، ژاندرون،(1382)، تساهل در تاریخ اندیشه غرب .مترجم:عباس باقری.تهران: نشر نی.
سجادى، جعفر،( 1373)، فرهنگ معارف اسلامى، تهران، کومش.
سلیم الحوت؛ محمود، (1390)، باورها و اسطوره‌های عرب پیش از اسلام، منیژه عبداللهی و حسین کیانی، تهران، نشر علم
سیلویا هرش،(1378)، عقلانیت و تساهل در اسلام از دیدگاه لسینگ.مترجم : علیرضا حسینی بهشتی . قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
شوقی ابوخلیل، رضا حسینی امین،(1385)، تسامح در اسلام، تهران سرایی.
صدوق،ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین،( 1348)،الخصال، تهران، مکتبه الصدوق.
صفی یاری، مسعود،(1390)،مهرورزی و مدارا، قم، شهره آفاق .
طبرسی، حسن بن فضل (1370)،مکارم الاخلاق ، ترجمه سید ابراهیم میرباقری‏، قم، شریف رضی
عبدالمحمدی، حسین،(1381)، تساهل و تسامح از دیدگاه قرآن و عترت،  قم : مؤسسه فرهنگی انتشاراتی ظفر.
عمید زنجانی، عباسعلی،( 1375)، مبانی اندیشه سیاسی در اسلام، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران.
فرزانه پور، حسین (1383) تساهل و مدارا در اندیشه‌های سیاسی اسلام، مطالعات اسلامی،ش63.
فرزانه پور، حسین،(1386)،تساهل و مدارا در اندیشه سیاسی اسلام، تهران، صنم.
فولادی، محمد(1379)، تساهل و تسامح از منظر دی‌ن، معرفت ش 35
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب[بی تا]،القاموس المحیطِ، بیروت-لبنان، دارالکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون.
قرضاوی،یوسف،(1391) غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، داور رشته، احسان.
قلی پور، رحمت الله(1389)، فرآیند سیاستگذاری عمومی در ایران، تهران، مجلس شورای اسلامی
کتونی نژاد،حجت اله(1385)، تساهل و تسامح از منظر قرآن و روایات، گرگان، انتشارات نوروزی.
کلینی، محمد بن یعقوب(1365)، کافی، دارالکتب الاسلامیه، قم.
لاک، جان(1377)، رساله‌ای در باب تساهل، ترجمه شیرزاد گلشاهی کریم، تهران، نی
لاک، جان (1377)، نامه‌ای در باب تساهل ، ترجمه شیرزاد گلشاهی کریم، تهران، نشر نی .
مجلسی، محمد باقر(1364)، بحارالانوار، تهران، اسلامیه.
محمدی ری شهری(1386)، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، قم، دارالحدیث.
مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین (1384)،مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید، مصر، السعاده
مکارم شیرازی، ناصر(1380)، اخلاق در قرآن، قم، مدرسة الامام علی بن ابیطالب
نهج‏الفصاحه(1379)، با تنظیم موضوعی دفتر نشر فرهنگ اسلامی
نوری، حسین بن محمدتقی(1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مؤسسه آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث.
نوعی، غلامرضا(1379)،مدارا با مخالفان در قرآن و سیره نبوی، رشت: کتاب مبین .
والزر، مایکل، (1391)، در باب مدارا، ترجمه صالح نجفی، پردیس دانش نشر و پژوهش شیراز.
الوانی، سید مهدی و فتاح شریف زادگان(1385)، فرآیند خط مشی گذاری عمومی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
. Brickland Thomes A.(1999), "An Introduction to the Policy Process": Armonk, Noram. E. Sharpe
Preston T. King(1976), Toleration, Publisher Allen & Unwin, University of California