بررسی تحلیل زمینه‌ها و عوامل تقابل بازاریان با حکومت پهلوی دوم، بر اساس «مدل بسیج» چارلز تیلی(1340-1357)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه اصفهان

چکیده

نقش سرنوشت ساز بازاریان در حرکت‌های اعتراضی عصر پهلوی دوم همواره مورد توجه پژوهش گران بوده، ولی عوامل نارضایتی آنها از حکومت مذکور و مشارکت گستردۀآنها در حرکت‌های ضد حکومتی این دوره، که هدف اصلی پژوهش حاضر است، کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ بنابراین، سوال محوری پژوهش حاضر، این است که چه عواملی زمینه ساز نارضایتی، مخالفت و کنش جمعی بازاریان علیه حکومت، در دورۀ مورد بحث بوده است؟ فرضیه اصلی این پژوهش، این است که مخالفت و اقدام جمعی بازاریان علیه حکومت پهلوی، از یک سو ریشه در قابلیت‌ها و ویژگی‌های خاص بازاریان داشته و از سوی دیگر، نتیجه سیاست‌ها و عملکرد خصومت آمیز حکومت مذکور علیه بازاریان بوده است. در این تحقیق تلاش شده تا با بهره گیری از روش تحلیلی- تاریخی، و  با تکیه بر متغیرهای اصلی «مدل بسیج» چارلز  تیلی، تبینی واقعی و روشن برای این سوال، ارایه شود.بر این اساس، ابتدا نقش ویژگی‌ها و توانمندی‌های خاص بازاریان در این زمینه و سپس، نقش و عملکرد دولت و تاثیر آن بر جهت گیری‌ها و پویش‌های سیاسی بازاریان، مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


 آبراهامیان، یرواند(1382)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی محمد، ابراهیم فتاحی و لیلایی، تهران؛ نی، چاپ هشتم.
اوری، پیتر و همکاران(1388)، تاریخ ایران کمبریج،(جلد هفتم)، قسمت سوم،دوره پهلوی،ترجمه تیمور قادری، تهران؛ مهتاب.
اشرف، احمد(1359)، موانع تاریخی رشد سرمایه داری در ایران، تهران؛ زمینه.
اشرف، احمد و بنوعزیز، علی(1387)،طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، ترجمه سهیلا ترابی فارسانی، تهران، نیلوفر.
امجد، محمد(1380)،ایران؛از دیکتاتوری سلطنتی تا دین سالاری، ترجمه حسین مفتخری، تهران؛ باز.
بشیریه، حسین(1393)،زمینه‌های اجتماعی انقلاب ایران، ترجمه علی اردستانی، تهران؛ نگاه معاصر.
بشیریه، حسین(1372)،انقلاب و بسیج سیاسی، تهران؛ انتشارات دانشگاه تهران.
پناهی، محمد حسین(1389)،نظریه‌های انقلاب، تهران، سمت.
پورآذر، کیوان(1354)،" هدف‌های شاه از کارزار علیه اصناف و بویژه کسبه خرد و پیشه وران "، مجله دنیا، سال دوم،شماره 10.
پهلوی، محمد رضا(1371)،پاسخ به تاریخ، ترجمه حسین ابوترابیان؛ تهران؛ ناشر مترجم.
تیلی، چارلز(1388)،از بسیج تا انقلاب، ترجمه علی مرشدی زاد، تهران؛ پژوهشکدهٔ امام خمینی.
ثانی، علی اصغر(1387)، خاطرات( نوار دوم )، تهران؛ بنیاد ایران شناسی.
جباری، مینا(1379)،همیشه بازار، تهران؛ آگاه.
چهل تنی، مهدی(1387)، خاطرات، تهران؛ بنیاد ایران شناسی.
دادخواه، کامران(1389)، مصاحبه، ماهنامۀ مدیریت ارتباطات،شماره:6.
دلا پورتا، دوناتلا و دیانی، ماریو(1383)، مقدمه‌ای بر جنبش‌های اجتماعی، ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران؛ کویر.
دیگار، ژان پیر و همکاران(1377)،ایران در قرن بیستم، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران؛ البرز.
روزنامه اطلاعات(1/6/1356)،شماره: 15395
سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد ساواک(1386)، تهران؛ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
شهبازی، عزیز الله و گلشنی،علیرضا(1396)،رابطۀ میان اقتصاد دولتی و سیکل تجاری-سیاسی؛موردمطالعه ایران،رهیافت انقلاب اسلامی،سال 11،شماره 39.
شیرین کام، فریدون(1389)، " بازار و کنش گران آن "، مهرنامه، سال اول، شماره 5.
عتیق پور، محمد(1358)،نقش بازار و بازاری‌ها در انقلاب ایران، تهران.
عسکر اولادی، اسدالله(1392)،فرجام بازار، تهران؛ کارآفرین.
فوران، جان(1378)،مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین، تهران؛ رسا، چاپ2.
قدیریان، احمد(1373)،مصاحبه، شماره کاست: 1109، تهران؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
کاتوزیان، محمد علی(همایون)،(1372)،اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمد رضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران؛ مرکز.
کارشناس، مسعود(1382)، نفت، دولت و صنعتی شدن در ایران، ترجمه علی اصغر سعیدی و یوسف حاجی عبدالوهاب، تهران؛ گام نو.
 کدی، نیکی؛ آر(1369)؛ ریشه‌های انقلاب ایران، ترجمه عبدالرحیم گواهی؛ تهران؛ قلم.
گازیوروسکی، مارک ج(1371)، سیاست خارجی آمریکا و شاه، ترجمه جمشید زنگنه، تهران؛ رسا، چاپ2.
گراهام، رابرت(1358)،ایران سراب قدرت، ترجمه فیروز فیروز نیا، تهران؛ سحاب کتاب.
مرکز بررسی اسناد تاریخی(1378)، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، تهران.
معدل، منصور(1382)، طبقه، سیاست و ایدئولوژی در انقلاب ایران، ترجمه محمد سالار کسرایی، تهران؛ باز.
میر محمد صادقی، علاءالدین(1392)، پنجره‌ای به گذشته، تهران؛ کارآفرین.
میلانی، محسن(1388)، شکل گیری انقلاب اسلامی، ترجمه مجتبی عطار زاده، تهران: گام نو،چاپ6.
نجاتی، غلامرضا(1373)، تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران، جلد2، تهران؛ رسا، چاپ 2.
هالیدی، فرد(1358)،دیکتاتوری و توسعه سرمایه داری در ایران، ترجمه فضل الله نیک آیین، تهران؛ امیرکبیر.
 Amuzegar, Jahangir (1999), Managing the Oil Wealth: OPEC’s Windfalls and pitfalls. London: I.B.Tauris.                              
-Bharier, Julian(1971), Economic development in Iran: 1900-1970, London, oxford University press.
Graham, Robert( 1979 ), Iran: The Illusion of power, New York: St. Martins.
 keshavarzian , arang ( 2007 ), Bazaar and state in Iran, Cambridge University press.               
Parsa, Misagh ( 1989 ), social origins of the Iranian  Revolution, utgers university press, new Jersey.                         
 Pahlavi, m. R, (1980 ),  Answer to history, new York.
- Ramazani, Rohollah( 1974 ), Irans,  “  white Revolution “   A study in political Development, International Journal of middle East studies 5, no: 2 
Zabih,  Sepehr(1979),Iran’s Rev0lutionary  Upheaval,  San Francisco:  Alchemy Books.