تأثیر سیاست‌های حزبی جمهوری اسلامی ایران بر حیات احزاب سیاسی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

3 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

چکیده

سیاست‌های حزبی تأثیر مستقیمی بر حیات احزاب سیاسی دارند. کشورها با سیاستگذاری درباره احزاب سیاسی می‌توانند آنها را ممنوع کرده و یا مجاز نمایند. همچنین این سیاست‌ها می‌توانند کارآمدی احزاب سیاسی را تحت تأثیر قرار دهند. این درحالی است که در ایران غالباً علل ناکارآمدی احزاب سیاسی در عوامل فرهنگی، اجتماعی و تاریخی جستجو می‌شود وعمدتاً از تأثیر سیاست‌های حزبی دولتی بر این ناکارآمدی غفلت می‌شود. از این رو، این مقاله با طرح این سوال که سیاست‌های حزبی ایران چه تأثیری بر حیات احزاب سیاسی دارند؟ در صدد بررسی و تحلیل رویکرد غالب در سیاست‌های حزبی ایران است. به‌زعم این مقاله، رویکردی که در سیاست‌های حزبی ج.ا.ا به منظور تنظیم امور احزاب سیاسی اتخاذ شده است مانع شکل‌گیری و فعالیت احزاب واقعی و کارآمد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


اخوان کاظمی، بهرام (1388)، علل ناکارآمدی احزاب سیاسی در ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
اکبری، کمال (1388)، «نقش احزاب در سیاست پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره 47، پاییز 1388، صص. 53-77.
امام جمعه زاده، سید جواد و معصومی، سید داود (1389)، «رانتیریسم و تأثیر آن بر رابطه دولت و احزاب در ایران (1330-1357)»، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال اول، شماره 1، بهار و تابستان، صص. 33-49.
ایوبی، حجت الله (1382)، پیدایی و پایایی احزاب سیاسی در غرب، تهران، سروش.
بزرگمهری، مجید (1385)، بررسی تطبیقی نظام انتخاباتی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری فرانسه، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
بخارایی‌زاده، سید مهدی (1397)، «جایگاه احزاب در کشورهای توسعه یافته»، فصلنامه علمی‌حقوقی قانون یار، دوره دوم، شماره 5، بهار 1397، صص. 277-294.
تبریزنیا، حسین (1371)، علل ناپایداری احزاب سیاسی در ایران، تهران، مرکز نشر بین الملل.
ترنستروم، مایا و ادربرگ، لیندا (1395)، احزاب و نامزدها، مترجم: محمدتقی دلفروز، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
تقی تهرانی، حسینعلی و نژاد ایران، محمد (1394)، راهبرد تأمین منابع مالی احزاب سیاسی در ایران، تهران، نشر تیسا.
رفیعی قهساره، ابوذر (1392)، «نظام انتخاباتی مجلس شورای اسلامی و پیامدهای آن»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل: 13088.
رنجبر، احمد (1387)، «تأمین مالی احزاب سیاسی»، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل: 9318.
فتحی، محمد (1393)، «بررسی اصل بیست و ششم»، پژوهشکده شورای نگهبان، شماره مسلسل: 13930131.
فیرحی، داود (1396)، فقه و حکمرانی حزبی، تهران، نشر نی.
قانون «فعالیت احزاب، جمعیت‌ها و انجمن‌های سیاسی و صنفی و انجمن‌های اسلامی یا اقلیت‌های دینی شناخته شده» مصوب 7/6/1360.
قانون «نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی» مصوب 1395.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
کریمی، محمدعلی (1390)، علل نهادینه نشدن احزاب سیاسی در ایران (1285 تا 1357)، پایان نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبائی.
کیانوش‌راد، محمد (1389)، بررسی موانع شکل‌گیری و رشد احزاب سیاسی در ایران، پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران.
گاوجا، آنیکا (1395)، احزاب سیاسی و انتخابات: قانونگذاری برای دموکراسی نمایندگی، مترجمان: ابوذر گوهری مقدم و داود کریمی پور، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
لطفی‌زاد، روح الله (1393)، بررسی نقش و عملکرد احزاب سیاسی در دوران پهلوی دوم (1320-1332)، پایان نامه دکتری، دانشگاه پیام نور.
مارش، دیوید و استوکر، جری (1378)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه: امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
محسنی، فرید و ابراهیم وند، حسام (1396) «مسئولیت کیفری احزاب سیاسی در حقوق ایران»، مجله حقوقی دادگستری، سال هشتاد و یکم، تابستان 1396، ص. 201-226.
مسعودنیا، حسین و نجفی، داود (1390)، «احزاب و توسعه سیاسی در ایران؛ چالش ها و راهکارها»، مجله علمی تخصصی پژوهش‌های سیاسی، سال اول، شماره 2، صص. 107-126.
مظهری، محمد، قاسمی، آرین و جنگجوی (خراطا)، فرزاد (1397) «محدودیت‌های آزادی احزاب: همسنجی قانون اساسی ایران و فرانسه»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال دوازدهم، شماره چهل و ششم، پاییز 1397، ص. 35-67.
مولر، ولفگانگ و زیبرر، اولریش (1395)، «قانون احزاب»، در: ریچارد اس. کاتز و ویلیام کروتی (1395) دانشنامه سیاست حزبی، مترجمان: محسن میردامادی و علیرضا بهشتی شیرازی، تهران، روزنه، ص. 535-549.
ناسماخر، کارل-هینز (1395)، قانونمند کردن تأمین مالی حزبی»، در: ریچارد اس. کاتز و ویلیام کروتی (1395) دانشنامه سیاست حزبی، مترجمان: محسن میردامادی و علیرضا بهشتی شیرازی، تهران، روزنه، ص. 550-562.
نظری، علی اشرف (1390)، «احزاب سیاسی و هویت ملی؛ تأملی در کارکردها و چشم اندازها»، فصلنامه مطالعات ملی، ش. 45، سال دوازدهم، شماره 1، صص. 73-98.
نوذری، حسینعلی (1381)، احزاب سیاسی و نظام‌های حزبی، تهران، گستره.
نوذری، عزت الله (1380)، تاریخ احزاب سیاسی در ایران، شیراز، نوید شیراز.
وارد، جنی، پینتو-دوشینسکی، مایکل و الکساندر، هربرت (1395)، پول در سیاست: راهنمای جلوگیری از ورود پولهای غیر قانونی به سیاست، ترجمه: محمدتقی دلفروز، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان، مشهد، نشر مرندیز.
وایت، جان کنت (1395)، «یک حزب سیاسی چیست»، در: ریچارد اس. کاتز و ویلیام کروتی (1395) دانشنامه سیاست حزبی، مترجمان: محسن میردامادی و علیرضا بهشتی شیرازی، تهران، روزنه، ص. 18-32.
هاشمی، سید محمد (1385)، حقوق بشر و آزادیهای اساسی، تهران، نشر میزان، چاپ اول.
هانتینگتون، ساموئل (1382)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، مترجم: محسن ثلاثی، تهران، نشر علم.
 
 
 
Avnon, D. (1995). “Parties laws in democratic systems of government”. The Journal of Legislative Studies, 1(2), 283-300.
Dalton, Russell J. & Weldon, Steven A. (2005), Public Images of Political Parties: A Necessary Evil?, West European Politics, Vol. 28, No. 5, 931 –951, November 2005.
Janda, Kenneth (2005), Adopting Party Law, National Democratic Institute for International Affairs (NDI).
Karvonen, Laury (2007), Legislation on Political Parties; A Global Comparison, PARTY POLITICS, VOL 13, No.4, pp. 437–455.
Loomes, Gemma (2011). ‘The impact of cartel strategies in France, Greece, Denmark and Ireland’, Working Paper Series on the Legal Regulation of Political Parties, No. 1 3.
Piccio, Daniela Romée (2012). ‘Party Regulation in Europe: Country Reports’, Working Paper Series on the Legal Regulation of Political Parties, No. 18.
Van Biezen, Ingrid & Rashkova, Ekaterina (2011). ‘Breaking the Cartel: the Effect of State Regulation on New Party Entry’, Working PaperSeries on the Legal Regulation of Political Parties, No. 12.
Vernardakis, Christoforos (2014). ‘The financing of parties and its impact on their transformation from institutions of social representation to institutions of state legitimation. The case of Greece’, Working Paper Series on the Legal Regulation of Political Parties, No. 42.